Båten nærma seg Stellwagen Bank. Vi håpte å få sjå nokre av dei mange kvalane som besøker området, men da ein flokk grå-svarte dyr dukka opp på sida av båten blei det salig stemning ombord. Der var over ein prosent av ein av dei mest kritisk truga dyreartane på jorda.
Stellwagen Bank ligg nord for Cape Cod på USA sin austkyst. Det har vore eit viktig område for fiskeri og kvalfangst sidan koloniseringa av Amerika. Undervass-platået tvinger næringsrikt vatn opp frå djuphavet og gir grobotn for eit rikt marint økosystem. I dag er Stellwagen Bank eit populært mål for kvalsafari, og ein kan ofte sjå knølkval, finnkval, vågekval og delfinar. Er ein heldig, slik vi var i 2018, kan ein sjå nordkaper (Eubalaena glacialis), også kalt nordatlantisk rettkval, som reiser gjennom området om våren på jakt etter mat.
Tidlegare levde det nordkaper langs kysten av Europa, inkludert Noreg, men i dag finn vi arten bare i nordvest-Atlanteren. Kalvar blir fødd ved søraust kysten av USA, og følger så flokken nordover for å beite i dei produktive områda langs nordaust-kysten av USA og Canada. Ein viktig del av dietten er krepsdyret raudåte, som har vore omtalt som Noregs viktigaste dyr i julekalenderen (og sannsynligvis også Nord-Atlanterens viktigaste).
Nordkaperen er ein kritisk truga art. Arten har truleg blitt jakta på heilt sidan vikingtida, og den stadige meir effektive kvalfangsten gjekk svært hardt utover bestanden før den blei freda i 1937. I dag er det andre faktorar som trugar nordkaperen. Kvalen held seg nær land og havoverflata, der den er utsatt for kollisjonar med båtar eller for å bli sitjande fast i fiskereiskap. På grunn av klimaendringar har nordkaperen flytta seg nordover inn i nye beiteområde med mykje menneskeleg aktivitet, men utan gode system for å unngå dødelege samanstøyt. Det er bare omkring 400 dyr igjen, og det har vore ein kraftig nedgang i bestanden dei siste ti åra. Så no må båttrafikken og fiskeriet på nordaustkysten av USA og Canada tilpasse seg for å unngå at «den rette kvalen» skal forsvinne for godt.
I denne artikkelen i The Guardian kan du lese meir om statusen til nordkaperen.
