Klumpete kropp, panser-hud og sugekopp. Fisken her er ein skikkelig raring!
Rognkjeksfamilien er ei gruppe fisk som finnast i både Atlanterhavet og Stillehavet. Mange av familiemedlemma er veldig små og søte! Det er også «vår» rognkjeks (Cyclopterus lumpus) når den er ung, men så blir den stor og klumpete, opp til 63 cm og 5,5 kg. Ho-fisken (rognkjeksa) blir størst, medan hannfisken (rognkallen) er litt mindre.
Som hos mange fisk er det rognkallen som tar seg av avkommet. Rognkjeksa stikk til havs med det same egga er lagd, men rognkall-pappa blir igjen som barnevakt, med sugekoppen godt planta i berggrunnen der egga ligg. Yngelen veks opp inne blant tang og tare, og reiser til havs etter eit par år. Når dei er kjønnsmodne vender dei tilbake til grunnare vatn for å gyte. Fisk flest har larvar som lev i ope vatn (pelagiske) og vaksne som er tilknytta havbotnen (bentiske), men rognkjeksa gjer det altså motsatt!
Medan rognkall-kjøtt skal vere godt, er rognkjeksa geléaktig og ikkje noko særleg. Likevel er tørka rognkjeks ei delikatesse på Island (men det er jo også fermentert hai…). I Noreg blir rognkjeks fiska for nettopp rogna, som stort sett blir eksportert til andre land. Rognkjeks-rogn er eit billegare alternativ til den eksklusive stør-rogna. Og sidan støren er kritisk truga på grunn av overfiske, er rognkjeks-rogn eit betre val.
Dei siste åra har oppdrett av rognkjeks til laksenæringa blitt feit business. Rognkjeksa er nemleg glad i lakselus, og lusa er som kjend skadeleg for laksen. Rognkjeks kan vere eit godt alternativ til å bruke viltfanga leppefisk som pussefisk, sidan mengda leppefisk fanga til oppdrettsnæringa har skutt i vêret, utan at ein heilt kjenner konsekvensane av dette (les meir om det her).
Sjølv om rognkjeksa lev ut i dei opne havet er den ikkje så særleg god til å symje! Geléplankton som røyrer seg sakte kan difor vere ein grei middag. Men sjølv om rognkjeksa er ein vanleg fisk i norske farvatn vi veit ganske lite om ho. Kanskje det er nokon der ute som vil bli rognkjeks-forskar?
